Eksperci: suplementacja diety przed operacją poprawia rokowania

To pierwsze takie badania świecie. Wkrótce mogą one zmienić zasady przygotowywania pacjentów do zabiegów, szczególnie tych najcięższych, do jakich zaliczane są radykalne operacje usuwania nowotworów w obrębie jamy brzusznej. Właśnie te zabiegi uwzględniono w badaniach specjalistów Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Dotychczas specjaliści zajmujący się żywieniem medycznym przekonywali, że specjalnej diety wymagają chorzy wykazujący niedożywienie. Dr Marian de van der Schueren z wydziału żywienia i diety uniwersytetu w Amsterdamie powiedziała w środę podczas konferencji, że dotyczy to szczególnie chorych na nowotwory. Objawy niedożywienia wykazuje od 30 do 85 proc. pacjentów onkologicznych w zależności od wieku, rodzaju schorzenia oraz stopnia jej zaawansowania.

„Ci pacjenci wymagają zastosowania poprawiającej ich stan ogólny specjalnej diety, najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia, zarówno operacji, chemioterapii, jak i radioterapii” – podkreśliła holenderska specjalistka. Dotyczy to szczególnie chorych z utrata masy ciała powyżej 10 proc., do jakiej doszło w ostatnich tygodniach lub miesiącach, oraz wskaźnikiem masy ciała BMI poniżej 19 punktów.

„Chorzy z pogorszeniem odżywiania i z obniżoną masą ciała gorzej reagują na leczenie, mają więcej powikłań, niższą jakość życia i gorsze są ich rokowania, zwykle krócej żyją” – przekonywała dr van der Schueren powołując się liczne badania na ten temat.

Jeszcze bardziej zaskakujące okazały się obserwacje przeprowadzone w Polsce pod kierunkiem dr hab. Tomasza Jastrzębskiego z katedry i kliniki chirurgii onkologicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Po raz pierwszy wykazały one, że nie tylko chorzy niedożywieni, ale również ci bez cech klinicznych niedożywienia, u których jeszcze utrzymują się prawidłowe parametry zdrowia, powinni stosować suplementację diety na 2 tygodnie przed rozpoczęciem operacji.

Badaniami objęto chorych cierpiących na nowotworowy w obrębie jamy brzusznej, takie jak rak trzustki, żołądka, wątroby, jajnika, wyrostka robaczkowego i odbytu. Podzielono ich na dwie grupy: jedni żywili się tak jak wcześniej, natomiast pozostali przez 2 tygodnie otrzymywali dodatkowo doustną suplementację diety w postaci gotowych preparatów i wypijali dziennie dwa takie preparaty (każde o zawartości 300 kalorii).

„Na dwa tygodnie przed zaplanowanym zabiegiem, a potem dwa dni przed jego rozpoczęciem, oceniliśmy masę ciała wszystkich objętych badaniami pacjentów. Sprawdzaliśmy również, jaki w ich organizmie jest poziom albuminy, białka całkowitego, transferryny (białka regulującego stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportujące je do tkanek – przyp. PAP) oraz limfocytów – powiedział uczestnikom konferencji dr Jastrzębski.

Z badań tych wynikało, że wszystkie te parametry w okresie 2 tygodni przed operacją w obu grupach pacjentów nadal były w normie. Z tą jednak różnicą, że u osób, które stosowały suplementację, wzrosło w tym czasie stężenie białka całkowitego, transferryny oraz limfocytów. Na tym samym poziomie pozostały jedynie albuminy, najważniejszy parametr.

„W grupie kontrolnej bez suplementacji wszystkie te parametry spadły, zarówno poziom albuminy, jak i białka całkowitego, transferryny oraz limfocytów, choć wciąż pozostawały w tzw. granicach normy” – powiedział dr Jastrzębski.

Oprócz tego pacjenci stosujący suplementacje w ciągu 2 tygodni przybrali na wadze średnio o 2 kg, podczas gdy ci w grupie kontrolnej schudli.

Wszystkich chorych obserwowano przez 30 dni po operacji. W najlepszym stanie byli ci, którzy stosowali przedoperacyjna dwutygodniową suplementację diety. „Wystąpiło u nich zdecydowanie mniej wszelkiego rodzaju powikłań, takich jak zakażenia, krwawienia oraz niedrożność czy nieszczelność zespolenia” – podkreślił dr Jastrzębski.

Po operacji pacjenci ci wcześniej zaczynali jeść płynne pokarmy, szybciej również powracali do zdrowia i krócej przebywali w szpitali.

Specjalista dodał, że wyniki badań były tak oczywiste, że przerwano je z względów etycznych. „Przedoperacyjna suplementacja diety okazała się tak skuteczna, że nie było sensu ich kontynuować” - dodał. Pokreślił również, że wszyscy chorzy byli jednakowo leczeni, nie zastosowano u nich odmiennych metod leczenia.

Jak to wytłumaczyć? „Dwie trzecie pacjentów, którzy się dowiadują, że mają nowotwór i czeka ich trudne leczenie, są w silnym stresie psychicznym i fizycznym. Wykazują spadek nastroju i apetytu, niektórzy wpadają w depresję. A to z kolei powoduje, że stopniowo tracą siły, energię oraz niezbędne dla organizmu białka” - wyjaśniał dr Jastrzębski.

Jego zdaniem, u tych pacjentów pogorszenie parametrów zdrowotnych postępuje stopniowo. Przez jakiś czas utrzymują się jeszcze w granicach normy, ale cały czas się obniżają aż w pewnym momencie schodzą już poniżej normy. Ogólny stan chorego stale się pogarsza, dochodzi najpierw do niedożywienia, a potem do wyniszczenia organizmu, gdy chory traci ponad 10 proc. początkowej masy ciała.

Gdańscy lekarza planują przeprowadzić kolejne badania, tym razem będą dotyczyć zastosowania suplementacji diety u chorych na nowotwory, którzy po operacji przygotowywani są do chemioterapii, kolejnego etapu leczenia.

„Jesteśmy przekonani, że uzyskamy takie same efekty poprawy stanu chorych jak w przypadku pacjentów przygotowywanych do operacji. Badanie te muszą być jednak przeprowadzone, by dowieść w sposób naukowy, że tego rodzaju suplementacja diety jest skuteczna” – powiedział dr Jastrzębski.

PAP - Nauka w Polsce, Zbigniew Wojtasiński

zbw/ mki/
www.naukawpolsce.pap.pl