Artykuł:
Logopeda - terapeuta wad wymowy
Napisany przez WP, dnia 2018-08-16 10:25:55
O dysfunkcji wymowy, zwanej popularnie wadą wymowy mówimy wówczas, gdy wymowa pacjenta odbiega od ogólnie przyjętej normy dla danego języka. Zalicza się do niej zarówno drobne nieprawidłowości w wymowie głosek jak i ciężkie wady, które utrudniają wręcz kontakt z otoczeniem.
Wady wymowy mogą polegać na brakach w zasobie słownictwa, brakach umiejętności posługiwania się formami gramatycznymi, realizacją fonemów lub ich odbioru. Jednak największą grupę wad wymowy, szczególnie na etapie wczesnego dzieciństwa tworzą wady artykulacyjne, nazywane dyslalią.
Dyslalia polega na nieprawidłowościach wymowy jednej lub wielu głosek. W takim przypadku wymowa jest niewyraźna i niezrozumiała dla otoczenia. Właściwym dla tego rodzaju dysfunkcji mowy terapeutą jest logopeda, który zajmuje się badaniem, stawianiem diagnozy i eliminowaniem zaburzeń komunikacji na różnych etapach rozwoju człowieka.
Kompendium wiedzy o poprawnej wymowie znajdziesz na stronie logopedy z Łodzi.
Wady wymowy - dyslalia
Dyslalia przejawia się poprzez:
- elizję, czyli opuszczanie pewnych dźwięków, dziecko zamiast krowa wymawia kowa
- substytucję, czyli zamienianie głosek np. rower - lowel
- dyslalię właściwą, czyli różnego rodzaju zniekształcanie głosek
Rodzaje dyslali:
Dyslalia może być jednoraka, mówimy o niej wtedy, gdy nieprawidłowa wymowa dotyczy jednej głoski np. "r". O dyslalii wielorakiej mówi się wtedy, gdy pacjent nieprawidłowo realizuje od kilku do kilkunastu głosek. Zaś ostatnia, najcięższa postać dyslalii - całkowita - skutkuje bełkotliwą i niezrozumiałą mową, a zaburzenie dotyczy około 3/4 wypowiadanych głosek.
Dyslalię z punktu widzenia nieprawidłowo wymawianych głosek dzieli się na:
- sygmatyzm, popularnie nazywany seplenieniem, a w nim: boczne, międzyzębowe, wargowo-zębowe, przyzębowe i świszczące; zniekształceniu ulegają głoski tak zwanych trzech szeregów (syczącego, ciszący, szumiący, a w nich: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź)
- mowę bezdźwięczną, czyli ubezdźwięcznianie głosek dźwięcznych np. zamianą woda na fota, czy żaba na szapa
- rotacyzm zwany inaczej reraniem, czyli wadliwa wymowa głoski r
- kappacyzm polegający na wadliwej wymowie głoski k
- gammacyzm, czyli nieprawidłowa artykulacja głoski g
- rynolalia, tzw. nosowanie polegające na nosowej wymowie głosek
Wady wymowy - jąkanie
Drugim co do częstości występowania zaburzeń mowy jest jąkanie. Polega ono na jawnych przerwach w płynnej wymowie. Pacjent włącza w tok wypowiedzi powtórzenia dźwięków, sylab, słów i całych fraz, dochodzi także do przedłużania dźwięków. Jąkanie różni się od zwykłych niepłynności tym, że zająknięcia trwają dłużej i towarzyszy im zwiększony wysiłek oraz napięcie. U jąkającego pojawiają się także grymasy twarzy, nadmierna gestykulacja, widoczne zdenerwowanie i wysiłek. Jąkanie najczęściej przejawia się:
- Powtórzeniami (jąkanie kloniczne) występują wtedy, gdy jednostka mowy, taka jak dźwięk, sylaba, słowo czy fraza ulegają powtarzaniu. Są one typowe dla dzieci, które dopiero zaczynają się jąkać, przykładowy dźwięk to: ju-ju-ju-jutro
- Przedłużeniami (jąkanie toniczne), które polegają na nienaturalnym wydłużaniu wybranych spółgłosek dźwięcznych, np.: mmmmmmmmmleko, występuję również w początkach jąkania się u dzieci
- Blokami (jąkanie kloniczno - toniczne), czyli niewłaściwym wstrzymaniem dźwięków oraz przepływu powietrza, wiąże się z tym zesztywnienie języka, ust oraz strun głosowych, bloki bardzo często rozwijają się w późniejszym okresie życia i mogą być związane z napięciem mięśniowym i wysiłkiem
Logopeda - terapeuta dla dzieci i dorosłych
Szukając pomocy u logopedy należy pamiętać, że nie jest on wyłącznie terapeutą dziecięcym i może pomóc również osobom dorosłym. Logopeda nie zajmuje się wyłącznie wadami wymowy. Logopeda pomaga również osobom, u których wady wymowy spowodowane są barierami w komunikacji. To właśnie one bardzo często leżą u podstaw zaburzeń rozwoju intelektualnego, społecznego i emocjonalnego człowieka. Logopeda zajmuje się również terapią osób jąkających się, niedosłyszących, autystycznych, dyslektyków, osób upośledzonych umysłowo lub przejawiających różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne.
Dziećmi zajmuje się przede wszystkim logopeda, który uzyskał specjalizację z wczesnej interwencji logopedycznej i jako specjalista z zakresu profilaktyki i wczesnego wspomagania rozwoju mowy zajmuje się:
- dziećmi z grupy ryzyka okołoporodowego
- wcześniakami
- dziećmi, u których zdiagnozowano zaburzenia rozwoju
- dziećmi, u których zdiagnozowano wady genetyczne
- dziećmi z deficytem rozwojowym w okresie noworodkowym, niemowlęcym oraz przedszkolnym
Więcej informacji na temat logopedy dla dzieci znajdziesz tutaj.
W przypadku osób dorosłych logopeda zajmuje się najczęściej terapią:
- jąkania
- wad wymowy
- osób z afazją
- osób po wypadkach komunikacyjnych
- pacjentów po usunięciu krtani
Logopeda pracuje również z osobami dorosłymi w zakresie higieny i emisji głosu, współpracuje z aktorami, nauczycielami, politykami, dziennikarzami, czyli osobami, które "pracują głosem".
Terapia dla dorosłych szczegółowo została opisana na tej stronie.
Użyte tagi: logopeda
