Odporność: strzeż się przed patogenami! /Dolnośląski Festiwal Nauki

O tym, że wcale nie jesteśmy tacy bezbronni w walce z patogenami opowiadała Aleksandra Man-Kupisińska, doktorantka z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu podczas Dolnośląskiego Festiwalu Nauki.

Wyjaśniła, że organizm broni się przed tym, by patogen dostał się do wnętrza ciała. Takimi naturalnymi barierami są skóra, rzęsy i brwi, łzy, wyściółka nosa, śluz. Naturalną przeszkodą dla drobnoustrojów jest również żołądek wypełniony kwasem solnym.

Sposobem organizmu na pozbycie się patogenów jest również katar i kaszel, biegunka czy wymioty. Sprawić mają one, że patogeny szybko usunięte zostaną poza organizm. „Gdy pojawiają się wymioty, towarzyszą im łzy, katar i pocenie się” - zwróciła uwagę Man-Kupisińska. Zaznaczyła, że organizm używa wtedy wielu dróg, aby pozbyć się groźnych dla niego substancji. Przyznała, że w przypadku tzw. grypy żołądkowej – wirusowego zakażenia przewodu pokarmowego – zwykle lepiej nie brać leków przeciwbiegunkowych, bo zamiast wirusa usunąć, zatrzymujemy go w sobie i wydłużamy przebieg choroby.

Kiedy już jednak patogeny wnikną do wnętrza organizmu, na pomoc przychodzą komórki układu odpornościowego. W skład układu odpornościowego człowieka wchodzą m.in. narządy centralne (m.in. szpik kostny i grasica), w których zachodzi produkcja i dojrzewanie czynników immunologicznych, np. limfocytów. „Szpik kostny zmienia się razem z nami. Na początku życia prawie 100 proc. szpiku kostnego to szpik czerwony – taki, który odpowiada za produkcję czynników immunologicznych w naszym organizmie. Z czasem coraz więcej szpiku kostnego staje się szpikiem żółtym. Ten szpik żółty już nie pomaga w zasadzie ani w produkcji czynników immunologicznych, ani w obronie naszego organizmu” - zaznaczyła Man-Kupisińska. Przyznała, że podobnie jest z grasicą. Organ ten stosunkowo największy jest u dzieci a z wiekiem zaczyna się zmniejszać, a nawet zanikać.

Oprócz narządów centralnych układ odpornościowy składa się z narządów obwodowych, które reagować mają na inwazję patogenów. Do takich narządów należy m.in. śledziona, węzły chłonne, migdałki czy wyrostek robaczkowy. Prelegentka zwróciła uwagę, że życie bez migdałków albo bez wyrostka robaczkowego jest możliwe. Podobnie jest w przypadku śledziony. „Jej ubytek nie będzie wpływał znacznie na nas układ immunologiczny, choć osłabia go. Część funkcji śledziony przejmuje wątroba” - stwierdziła.

Badaczka zaznaczyła, że szkodliwe mikroorganizmy posiadają pewne wzorce molekularne – niezbędne patogenom do przetrwania i niezmieniające się w toku ewolucji. Organizm umie te wzorce rozpoznać. Odpowiadają za to mechanizmy związane z odpornością wrodzoną, które działają na patogen szybko, ale nie zawsze okazują się skuteczne lub wystarczające.

Jeśli mechanizmy związane z odpornością wrodzoną zawodzą, organizm chroniony jest jeszcze procesami związanymi z odpornością nabytą. Kiedy bowiem w ciągu życia napotykamy kolejne patogeny, układ immunologiczny „uczy się” z nimi walczyć, i zapamiętuje skuteczne mechanizmy obrony przeciw konkretnemu patogenowi. „Nasz organizm może produkować miliardy przeciwciał na różne antygeny” - zaznaczała biotechnolog.

Zdaniem prelegentki o odporność można dbać uprawiając sport, jedząc dużo warzyw i owoców, a także unikając używek. Doktorantka IITD PAN zaznaczyła, że dla organizmu częste przyjmowanie ksenobiotyków - suplementów diety czy leków - wcale nie jest korzystne. „To są substancje dla nas obce. Powinniśmy je brać tylko o w wyjątkowych przypadkach” - zaznaczała. Młodym słuchaczom wykładu mówiła, że w przypadku drobnych przeziębień nie najlepszym wyjściem jest zażywanie garści tabletek. „Dajcie swojemu organizmowi powalczyć!” - radziła.

Wykład „(Nie)doskonały układ immunologiczny” był jedną z ponad 1500 imprez w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Nauki. Festiwal między 19 a 24 września odbywał się we Wrocławiu, a do 24 października imprezy festiwalowe odbywają się kolejno w dziewięciu innych miastach Dolnego Śląska. PAP – Nauka w Polsce jest jednym z patronów medialnych DFN.

PAP – Nauka w Polsce

lt/ mki/
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl