Artykuł:

Pomoc osobom ratowanym w sytuacji skrajnego wychłodzenia organizmu

Napisany przez M-S-M, dnia 2014-11-05 11:31:24

Czy tegoroczna zima będzie łaskawsza dla osób narażonych na śmierć w wyniku skrajnego wychłodzenia organizmu? Co zmieniło się na przestrzeni ostatnich lat w sposobach ratowania życia osób znajdujących się w hipotermii?

Na te i na wiele innych pytań odpowiedzi udzielą Koordynatorzy Centrum Leczenia Hipotermii Głębokiej, przy Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II w Krakowie. Wspólnie z przedstawicielami: Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych woj. małopolskiego, Centrum Dyspozytorskiego Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego, TOPR-u, GOPR-u oraz zaproszonymi Gośćmi Specjalnymi, wezmą udział w konferencji dotyczącej „Pomocy osobom ratowanym w sytuacji skrajnego wychłodzenia organizmu”.

Efektem głębokiego wychłodzenia ciała może być śmierć. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza u progu zimy. Śmiertelność z powodu wychłodzenia w Polsce wynosi, według oficjalnych danych, od 328 do 606 osób rocznie [dane GUS 2008-2010 r]. Szacuje się jednak, że liczba ta może być nawet kilkakrotnie większa.

Podstawą leczenia hipotermii jest zastosowanie w odpowiednim czasie właściwego sposobu ogrzewania. Głębokie stadia wychłodzenia wymagają zastosowania specjalnych technik. Wdrożenie metod ciągłego pozaustrojowego natlenienia, współistniejące ze wspomaganiem krążenia i aktywnym ogrzewaniem, daje możliwość użycia zaawansowanych metod ratowania pacjenta z bardzo niską temperaturą ciała.

W wyniku podjętych starań i współpracy z wieloma jednostkami samorządowymi oraz ratowniczymi, na poziomie pierwszej pomocy oraz specjalistycznej opieki medycznej, udało się utworzyć działający system powiadamiania. Protokół, który wprowadzili autorzy projektu potwierdził swą skuteczność, ale stale poddawany jest modyfikacjom. Autorzy żywią nadzieję, że w przyszłości może być podstawą do stworzenia protokołu dla systemów krajowych.

Od dnia 29.07.2013 r. do dnia 23.10.2014 r. koordynator ds. pozaustrojowego leczenia hipotermii głębokiej skonsultował 17 pacjentów oraz otrzymał 4 zgłoszenia o poszukiwaniach. Dwunastu pacjentów było w hipotermii umiarkowanej lub łagodnej, ze stabilnym układem krążenia i zakwalifikowano ich do leczenia tradycyjnego. Pięciu pacjentów spełniło ustalone kryteria ogrzewania pozaustrojowego i zostali oni zakwalifikowani do leczenia przy pomocy ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej. Czterech spośród nich udało się uratować.

Dnia 13.10.2014r. autorzy projektu pozaustrojowego leczenia pacjentów w hipotermii głębokiej otrzymali nagrodę Ministra Zdrowia im. bł. Gerarda za wybitne osiągnięcia w ratownictwie medycznym.

Opis procedury postępowania w przypadku osób dotkniętych wychłodzeniem dostępny jest na stronie www.hipotermia.edu.pl.

W przypadku pytań pozostajemy do Państwa dyspozycji. Informacji udzielają:

dr n. med. Tomasz Darocha, główny koordynator projektu ogrzewania pozaustrojowego, Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II.; e-mail: tomekdarocha@wp.pl; tel. 502 664 128.
lek. med. Sylweriusz Kosiński, główny koordynator projektu ogrzewania pozaustrojowego, Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpital Specjalistyczny Chorób Płuc im. O. Sokołowskiego w Zakopanem, ratownik TOPR. e-mail: kosa@mp.pl; tel. 602 480 289.
dr hab. n. med. Rafał Drwiła, główny koordynator projektu ogrzewania pozaustrojowego, Ordynator Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II.
Prof. dr hab. n. med. Jerzy Sadowski, Ordynator Oddziału Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II.

_____________________________________________________________________________

Procedura leczenia pozaustrojowego hipotermii głębokiej

Pracownicy Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego wspólnie z członkami Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego utworzyli procedurę leczenia pozaustrojowego hipotermii głębokiej (www.hipotermia.edu.pl), która objęła swoją opieką chorych z terenu całego województwa małopolskiego.

Kluczowym dla skutecznego działania było ustanowienie funkcji koordynatora, dostępnego 24 godziny na dobę pod numerem telefonu alarmowego. Zadaniem koordynatora jest konsultowanie przypadków hipotermii rozpoznanych na terenie województwa, pomoc merytoryczna w trakcie diagnostyki i leczenia oraz ewentualna kwalifikacja do ogrzewania pozaustrojowego. Materiały edukacyjne oraz numer alarmowy do koordynatora ds. leczenia pozaustrojowego leczenia hipotermii głębokiej trafiły do wszystkich oddziałów ratunkowych oraz izb przyjęć, wszystkich jednostek pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, straży ochrony kolei, strażników 6 parków narodowych, straży granicznej oraz jednostek policji na terenie województwa.

Podpisano porozumienie na temat współpracy ze służbami górskimi (6 jednostek - Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe grupa Bieszczadzka, Beskidzka, Jurajska, Podhalańska, Krynicka oraz Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe). Procedura przewiduje, że wszystkie poszukiwania osób zaginionych w okresie od 1 października do 1 kwietnia będą zgłaszane, do koordynatora ds. pozaustrojowego leczenia hipotermii głębokiej celem polepszenia opieki medycznej nad ewentualnie odnalezioną osobą, która może być w stadium hipotermii.

Wszystkie zespoły ratownictwa medycznego (114 ambulansów) działające na terenie województwa zostały powiadomione o uruchomieniu procedury i możliwości pozaustrojowego ogrzewania w hipotermii. Informacje na temat wytycznych leczenia hipotermii, prezentacja edukacyjna na temat zasad postępowania medycznego dostępne są w postaci materiałów elektronicznych, które zostały umieszczone w przenośnych systemach komputerowych i są dostępne na wyposażeniu karetek pogotowia.

Podjęto również działania w kierunku ustalenia pewnych norm formalnych dotyczących leczenia hipotermii. Konsultant wojewódzki medycyny ratunkowej prof. dr hab. n. med. Leszek Brongiel wydał oficjalne zalecenie do personelu szpitalnych oddziałów ratunkowych, izb przyjęć oraz personelu zespołów ratownictwa medycznego.

Od dnia 29.07.2013 r. do dnia 14.10.2014 r. koordynator ds. pozaustrojowego leczenia hipotermii głębokiej skonsultował 17 pacjentów oraz otrzymał 4 zgłoszenia o poszukiwaniach. Dwunastu zgłoszonych pacjentów było w stadium umiarkowanej lub łagodnej hipotermii oraz posiadali stabilny układ krążenia i tym samym zostali zakwalifikowani do tradycyjnego leczenia.

Pięciu pacjentów z niestabilnym układem krążenia spełniło ustalone kryteria ogrzewania pozaustrojowego i zostali oni zakwalifikowani do leczenia przy pomocy ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej.

1. mężczyzna lat 50, po NZK i skutecznej resuscytacji, niestabilność krażeniowo-oddechowa, temperatura głęboka 25 st. Cel. Implantacja ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej. Uzyskano pełną stabilizację układu sercowo-naczyniowego i oddechowego oraz pełny powrót funkcji neurologicznych - GCS 15 pkt. Skala Cerebral Performance Category (CPC) 1

2. mężczyzna lat 56 w trakcie resuscytacji (łączny czas zatrzymania krążenia do czasu terapii pozaustrojowej 2h 20 min), temperatura głęboka 22,2 st Cel. Implantacja ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej podczas działań resuscytacyjnych - uzyskano pełną stabilizację układu sercowo-naczyniowego i oddechowego oraz pełny powrót funkcji neurologicznych - GCS 15 pkt. Skala Cerebral Performance Category (CPC) 1

3. kobieta lat 83, temperatura głęboka 25,7 st. Cel, nieprzytomna, z niewydolnością krążeniowo-oddechową. Implantacja ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej. Uzyskano pełną stabilizację układu sercowo-naczyniowego i oddechowego oraz pełny powrót funkcji neurologicznych - GCS 15 pkt. Skala Cerebral Performance Category (CPC) 1

4. mężczyzna lat 54, temperatura głęboka 25,6 st. Cel, nieprzytomny, z niewydolnością krążeniowo-oddechową. Implantacja ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej. Uzyskano pełną stabilizację układu sercowo-naczyniowego i oddechowego oraz pełny powrót funkcji neurologicznych - GCS 15 pkt. Skala Cerebral Performance Category (CPC) 1

5. kobieta lat 48, temperatrua głęboka 32 st. Cel., w trakcie resuscytacji próba samobójcza skok do wody. Implantacja ECMO w konfiguracji tętniczo-żylnej. Nie uzyskano stabilizacji układu sercowo-naczyniowego. Pacjentka zmarła.

Z danych udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny wynika że w latach 2009-2012 przyczyną wyjściową śmierci było narażenie na nadmierne naturalne zimno aż u 1836 osób, z czego u 489 osób (26,63%) stwierdzono zgon w szpitalu.

W wyniku podjętych starań i współpracy z wieloma jednostkami samorządowymi oraz ratowniczymi na poziomie pierwszej pomocy oraz specjalistycznej opieki medycznej udało się utworzyć działający system powiadamiania i ratowania osób z niską temperaturą ciała. Protokół, który wprowadzono potwierdził swą skuteczność, ale stale poddawany jest modyfikacjom. Autorzy projektu żywią nadzieję, że w przyszłości może być podstawą do stworzenia protokołu dla systemów krajowych.

Warto zaznaczyć, że program ten jest unikalny w skali całego świata ze względu na obszar i zakres działania. Centrum Leczenia Hipotermii Głębokiej współpracuje ze wszystkimi ogniwami systemu ratownictwa medycznego, górskim służbami ratunkowymi (TOPR, GOPR), Strażą Pożarną, Policją, oraz jednostkami samorządowymi. Specjalnie zaprojektowany system powiadamiania identyfikuje pacjentów w zaawansowanych stadiach hipotermii już na wczesnym etapie postępowania ratowniczego oraz wspomaga i koordynuje leczenie z uwzględnieniem ustalenia priorytetów i zastosowania nowoczesnych metod ogrzewania.

Użyte tagi: Centrum Leczenia Hipotermii Głębokiej, leczenie hipotermii, wychłodzenie organizmu, ratownictwo medyczne