Artykuł:

Wybieramy oświetlenie sali operacyjnej

Napisany przez br, dnia 2016-12-08 09:23:45

Spośród wszystkich rodzajów lamp medycznych (operacyjne, zabiegowe, diagnostyczne), to właśnie oświetlenie przeznaczone do sali operacyjnej musi spełniać najwyższe wymagania i normy podyktowane konkretnymi parametrami technicznymi. Czym zatem kierować się przy wyborze takiego wyposażenia sali operacyjnej?

Najlepsi producenci lamp medycznych doradzają, aby na początku brać pod uwagę trzy najważniejsze czynniki (natężenie oświetlenia, oddawanie kolorów oraz bezcieniowość), a potem rozważyć jeszcze kilka innych właściwości technicznych danej lampy.

Natężenie oświetlenia w sali operacyjnej

Jednostką natężenia oświetlenia jest luks (lx). Liczba luksów mówi o tym, jak jasno oświetlony jest obszar objęty działaniem danej lampy. Zgodnie z obowiązującymi obecnie normami, oświetlenie na sali operacyjnej (w centralnym punkcie oświetlanego pola) musi mieć wartość minimum 40 tys. lx. To niewiele, biorąc pod uwagę fakt, że większość dostępnych dziś na rynku medycznym lamp operacyjnych oferuje wartości od 120 tys. do 160 tys. lx. Dla porównania warto przywołać w tym miejscu wartość charakteryzującą natężenie światła naturalnego w letni, słoneczny, bezchmurny dzień, która wynosi zaledwie 100 tys. lx.

Przy wyborze lampy operacyjnej można więc kierować się stosunkowo prostą zasadą – im wyższa wartość natężenia światła generowanego przez taką lampę, tym jest to lepszy sprzęt, umożliwiający precyzyjniejszą pracę. A natężenie to należy mierzyć w centralnym punkcie plamy światła, w odległości jednego metra od źródła tego światła, bo taki właśnie zazwyczaj dystans dzieli lampę operacyjną od środka oświetlanego pola operacyjnego.

Odwzorowanie kolorów podczas operacji

Kolejnym, istotnym parametrem definiującym oświetlenie sali operacyjnej jest odwzorowanie barw, które mówi o tym, w jaki sposób dana lampa oddaje kolory oświetlanego pola w porównaniu z tym, jak wyglądają one w rzeczywistości - w świetle naturalnym. Określa to współczynnik CRI, którego wartość powinna być jak najbardziej zbliżona do 100, co oznacza, że barwy oświetlanego obszaru są postrzegane tak samo, jak w świetle dnia.

Na odwzorowanie kolorów wpływa również temperatura barwowa lampy operacyjnej. Najlepszy efekt osiąga się, jeśli parametr ten zamyka się w przedziale 4 tys. – 4,5 tys. w skali Kelvina (K). Warto dodać w tym miejscu, że nowoczesne modele lamp oferują funkcję regulacji temperatury barwowej, co pozwala na przykład wybrać opcję światła barwy zielonej, które jest optymalne przy zabiegach endoskopowych.

Bezcieniowość lapy operacyjnej

Świetlne wyposażenie sali operacyjnej wymaga lamp bezcieniowych. Oświetlenie to musi być tak skonstruowane, aby w trakcie operacji oświetlane pole nie było zacieniane (lub było zacieniane minimalnie i niezauważalnie), gdy na przykład operator pochyla głowę lub źródło światła nad polem operacyjnym jest zasłaniane przez kogoś w inny sposób. Producenci lamp operacyjnych rozwiązują ten problem, osiągając bardzo wysoką bezcieniowość, poprzez odpowiednie zaprojektowanie oświetlenia (stosowanie wielu pojedynczych źródeł światła oświetlających pole operacyjne pod różnymi kątami, wykorzystywanie zwierciadeł, optymalny rozmiar kopułki etc.).

Parametr bezcieniowości podaje się w procentach, które wskazują wprost, jak wiele światła pozostaje w polu operacyjnym, gdy zostaje ono częściowo przysłonięte przez jedną lub dwie osoby stojące przy stole operacyjnym. Im wyższa jest ta wartość, tym lepiej.

Wielkość oświetlanego obszaru

Dość ważnym parametrem jest też wielkość oświetlanego przez lampę obszaru. W przypadku oświetlenia do sali operacyjnej należy – oczywiście – koncentrować się na tych modelach lamp, w przypadku których średnica plamy światła jest największa (a sprawdza się ją, ustawiając lampę w odległości mniej więcej jednego metra od oświetlanego obszaru).

Źródło światła lamp operacyjnych

Dostępne obecnie lampy bazują na żarówkach XHL lub diodach LED. To drugie rozwiązanie jest nowocześniejsze, bardziej precyzyjne i wydajniejsze, choć droższe. LED, w odróżnieniu od żarówek ksenonowo – halogenowych, daje jasne, czyste i równomierne wiązki światła, idealnie odwzorowując przy tym rzeczywiste barwy. Ponadto, diody nie nagrzewają się i nie przepalają, dzięki czemu pracuje się w lepszych warunkach i wydajniej.

Oświetlenie sali operacyjnej a emisja ciepła

Źródło światła zastosowane w lampie medycznej wpływa bezpośrednio na jeden z istotnych parametrów oświetlenia w sali operacyjnej, a mianowicie na emisję ciepła. Im parametr ten jest niższy, czyli im mniej ciepła emituje dana lampa, tym jest ona lepszym wyborem do oświetlania pola operacyjnego. Ciepło bowiem źle wpływa na stan operowanego pacjenta – rozszerza jego naczynia krwionośne, wzmaga krwawienie, może także nadmiernie wysuszać tkanki wewnętrzne organizmu. Dodatkowo, wysoka emisja ciepła i zwiększanie tym samym temperatury powietrza w sali operacyjnej powoduje duży dyskomfort, utrudniając pracę całego zespołu chirurgicznego.

Lampy sufitowe czy statywowe

Oświetlenie sali operacyjnej może być montowane na suficie lub statywie. Lampy statywowe mają tę przewagę, że w razie potrzeby można je łatwo przetransportować do innego pomieszczenia. Sufitowe przypisane są na stałe do jednej sali.

Dodatkowe funkcje…

Jedną z popularniejszych, dodatkowych funkcji oferowanych w przypadku oświetlenia sal operacyjnych jest awaryjne zasilanie lamp, które podnosi nieco cenę takich modeli, ale może być przydatną opcją.

Na co jeszcze zwracać uwagę?

Wybór lampy operacyjnej wiąże się z poważną decyzją i sporym wydatkiem. Wszystkie wspomniane wyżej parametry należy więc dokładnie rozważyć, a dodatkowo jeszcze wziąć pod uwagę inne czynniki, które wiążą się na przykład z kosztami eksploatacji, serwisowaniem sprzętu oświetleniowego, łatwością jego użytkowania i / lub czyszczenia etc. Dobrze przed zakupem upewnić się również, czy dany model posiada wymagane certyfikaty oraz jaką gwarancję oferuje producent wybranej lampy. Najlepiej w takich sytuacjach bazować przede wszystkim na dobrych, sprawdzonych i cenionych na rynku medycznym markach, takich jak na przykład polska firma FAMED.